MARTIN LUTHER

MARTIN LUTHER (1483 – 1546)

                 Luther là nhân vật chính chống đối ngôi vị giáo hoàng công giáo.

Luthêran cho rằng, con người không thể nào tự cứu rỗi, do các việc mình làm,

nhưng mọi sự đều tùy thuộc vào ân sủng Thiên Chúa.

Martin Luther sinh ngày 10 tháng 11 năm 1483 tại Eislben.  Sinh ngày kính nhớ thánh Martin de Tours, nên ngay hôm sau, khi đưa đến nhà thờ thánh Phêrô và Phaolô rửa tội, cha mẹ đã đặt tên cho con mình là Martin Luder.

Martin Luther

Thân phụ của Martin Luder là thợ hầm mỏ, tên là Hans Luder.  Martin Luder lớn lên tại Mansfeld, cách Halle 35 kilômét, nơi thân phụ hành nghề mỏ đồng. Thân phụ Martin Luder sau này trở thành viên chức hội đồng thành phố tại quê nhà. Sống ở nơi đây và vào thời trung cổ, nên, như đa số cư dân khác, Martin Luder tin vào ma qủi, phù thủy, và các điều dị đoan.  Cùng lúc, Martin Luder sống trong và với Giáo Hội Công Giáo, cũng như Giáo Hội sống trong và với nhân dân. 

Martin Luder được giáo dục theo đường lối của Giáo Hội. Từ năm 1489 đến năm 1495, Martin Luder  học trường Latinh tại Mansfeld, và từ năm 1495 đến năm 1497 tại Magdeburg.  Từ năm 1498 đến năm 1501, Maritn Luther theo học tại trường ở Eisenach.   Năm 1501, Martin Luder nhập đại học tại Erfurt, cho đến năm 1505 thì tốt nghiệp khóa căn bản triết học.

Vì một biến cố bất ngờ xẩy đến, khiến Martin Luder không thể hoàn tất việc học tại phân khoa luật, như ý thân phụ muốn, nên đành để cuộc đời ngả sang một hướng hoàn toàn khác.  Trong một chuyến hành trình, giông tố, sấm xét dữ dội nổi dậy, Luder nguyện xin Chúa cứu giúp, qua lời chuyển cầu của thánh Anna, thân mẫu Đức Trinh Nữ Maria, và ông hứa sẽ gia nhập tu viện, nếu ông còn sống.  Đó là lý do, Luder, vào năm 1505, đã phải rời bỏ đại học, để trở thành một thầy tu.

Ngày 17 tháng 7 năm 1505, Luder vội vã đăng ký gia nhập ẩn tu viện Dòng Augustin tại Erfurt.  Sau thời gian tập luyện, Luder đã chịu chức linh mục, vào ngày 4 tháng 4 năm 1507, tại thánh đường Maria ở Erfurt, do đức giám mục phụ tá giáo phận Mainz, Johann Bonemich von Laasphe, chủ lễ.  Luder dâng thánh lễ mở tay vào ngày 2 tháng 5 tại ẩn tu viện Augustin.  Do năng khiêu thiên bẩm, Luder được chỉ định học thần học tại đại học ở Erfurt.

 

 Vào năm 1508, Luder tiếp tục theo thần học tại Wittenberg, cho đến khi đậu tiến sĩ; cùng lúc, ông được bổ nhiệm giảng dậy môn triết học luân lý.  Năm 1510-11, Luder, với tư cách là đại biểu của Dòng, có mặt tại Rôma. Vào năm 1512, bề trên bổ nhiện làm giáo sư tại đại học Wittenberg, đặc trách một số môn Kinh Thánh.  Năm 1517, Martin Luder đổi tên mình thành Martin Luther; theo từ ngữ Hy Lạp có nghĩa là: ‘’nhân vật giải phóng’’

Cuộc sống cá nhân và các suy tư thần học của Luther có những gắn bó rất gần gũi nhau.  Trong thời kỳ đầu với tư cách là một thầy tu, Luther quan niệm rằng, con người có thể tự làm cho mình được cứu rỗi.  Chính vì thế mà lúc nào Luther cũng chỉ muốn sống đúng với các điều Giáo Hội khuyên dạy.

Cuộc đời Luther chưa thay đổi, bởi vì ông vẫn nghĩ là chính mình mới có thể tự cứu rỗi mình.  Nhưng, một suy tư trái ngược nẩy sinh, khi ông hiểu Kitô giáo theo một chiều hướng hoàn toàn mới.  Luther cho rằng, người tin vào Thiên Chúa, sẽ được cứu rỗi; còn các việc làm không đóng vai trò quyết định.  Luther nói:  Thiên Chúa không cần tới các việc làm tốt lành của con người; chỉ những kẻ bần hàn mới cần mà thôi.

Xung Khắc.

Trong thời gian phục vụ tại Witterberg, với chức vụ linh mục, Luther cảm thấy sửng sốt trước câu nói của Johann Tetzels, một tu sĩ Dòng ĐaMinh, đang quảng bá việc ‘’bán ân sủng’:  ‘’khi đồng tiền trong hòm kêu vang, thì tức khắc linh hồn ra khỏi luyện ngục’’,  nghĩa là những ai dâng cúng tiền bạc cho Giáo Hội, thì khi chết, nếu vào chốn luyện tội, phần phạt sẽ nhẹ hơn, sớm được lên Thiên Đàng! 

Luyện tội thời ấy được hiểu là một nơi trừng trị những kẻ làm điều sai lầm, trước khi được giải thoát.  Luther cho rằng, ý tưởng dâng cúng để hưởng ân sủng không thấy nói tới trong Kinh Thánh. 

Sự hiểu biết và diễn giải Kinh Thánh của Luther, đối nghịch hẳn với quan niệm của Giáo Hội Công Giáo, do đó, tạo nên mối xung khắc tất yếu và rất khắc nghiệt.  Luther viết 95 đề luận bằng La ngữ, đề cập tới vấn đề lợi dụng ân sủng để đề cao vật chất, đồng thời nêu lên các điểm nòng cốt cần có, liên hệ tới đức tin công giáo.  Ngày 31 tháng 10 năm 1517, Luther gửi các đề án này cho một số giám mục, tổng giám mục và nhiều bạn hữu học giả. 

Các suy tư của Luther được dịch sang tiếng Đức, và mau chóng lan truyền ra khỏi ranh giới nước Đức; do đó chỉ trong thời gian ngắn, đã nhiều người biết đến tên tuổi Luther.

Luther nhiều lần bị Giáo Hội Công Giáo thẩm vấn, vì cho rằng hầu hết các đề luận chỉ mang tính cách công khai chống kháng, chứ không mang ý nghĩa thâm sâu về thần học.  Tháng 7 năm 1518, cuộc bài trừ Luther khởi xướng tại Rôma, mặc dù Luther cố gắng tổ chức những buổi đối thoại, nhưng tiến trình không đem lại kết qủa mỹ mãn. 

 

Giáo Hội Công Giáo ban lệnh cấm tín hữu đọc các tài liệu ấy, đồng thời ép buộc Luther phải thu hồi các sách đã phổ biến.  Luther trả lời rằng: ‘’lấy Kinh Thánh chứng minh và dùng lời cho biết, tôi sai ở phần nào; ngược lại, thì những điều tôi đưa ra là đúng.’’  Luther càng được biết tới qua câu trả lời trước các giới chức buộc tội ông tại  Worms, rằng: ‘’Tôi đứng ở đây, thì không thể ở chỗ khác được.’’

Dịch Kinh Thánh.

Để biện giải cho các quan điểm của mình, Luther đã cho xuất bản nhiều sách.  Ngoài ra, Luther còn viết những sách giáo lý, dẫn chứng các điều then chốt liên quan tới Kitô giáo.  Luther cũng dịch Kinh Thánh sang tiếng Đức.  Theo Luther, Kinh Thánh là Lời Chúa nói với nhân loại. 

Cũng theo Luther, mỗi người đều có cơ hội tự đọc Kinh Thánh bằng ngôn ngữ của mình.  Bản dịch của Luther được khen là chất lượng ngôn ngữ cao.  Giáo Hội công giáo thời bấy giờ cử hành các nghi thức phụng vụ đều bằng tiếng Latinh, và những người dân thường không thể có bản dịch Kinh Thánh bằng ngôn ngữ bản xứ.  Luther nghĩ rằng, lý do cần quan tâm đặc biệt là xử dụng hình thức phụng vụ nào cho thích hợp.  Giáo Hội Công Giáo xử dụng bảy Bí Tích, nhưng Luther chỉ chấp nhận Bí Tích Rửa tội và Bí Tích Thánh Thể.

Cải Cách.

Luther đóng vai chính trong việc cải cách, nghĩa là thay đổi cả giáo lý lẫn phụng vụ, dẫn tới việc tranh cãi với bên Công Giáo vào năm 1521. Đó là nền tảng xây dựng Kitô giáo Thệ Phản (danh từ được hiểu cách sát nghĩa nhất đối với nhóm Luther – và có lẽ vì Nhóm Thệ Phản đặt trọng tâm vào Kinh Thánh, nên dần dà được gọi là Đạo Tin Lành), cho đến năm 2005, số tín hữu đã lên tới khoảng 590 triệu người.  Đạo Tin Lành chiếm ảnh hưởng lớn về chính trị và đối thoại trong xã hội.

Luther không phải là người đầu tiên hoặc duy nhất cho rằng, con người được cứu rỗi, hoàn toàn do ân sủng. Những nhà cải cách lớn khác cũng có cùng quan niệm như Luther, như người Pháp Gioan Calvin và người Thụy Sĩ Ulrich Zwingli. 

  

Nếu để lãnh vực thần học và tín lý ra một bên, thì Luther thường được kể là nhân vật quan trọng nhất trong số những người đem lại cho nền văn hóa hiện đại một ý nghĩa to lớn.  Quan niệm đặc biệt của Luther về mối tương giao giữa quốc gia và giáo hội cũng rất có giá trị. 

Ông cho rằng, quốc gia và giáo hội phải tách biệt nhau, với ý hướng xã hội được xây dựng trên luật pháp, và có thẩm quyền trừng phạt công dân của mình; trong khi giáo hội là nước ân sủng, trong đó người dân có thể nghe Tin Mừng, và sẵn sàng tha thứ cho các tội nhân.  Điều này được biết đến như một giáo điều dành cho hai chế độ.

Kết Hôn Với Katharina von Bora (1525-1546)

Từ tháng 4 năm 1521 đến tháng 3 năm 1522, Luther rời khỏi đời sống ẩn tu viện và giã từ tất cả mọi trách nhiệm được trao phó trước kia.  Luther dồn mọi nỗ lực vào những dự tính riêng và việc suy niệm thần học. 

Katharina, Phu Nhân Martin Luther

Mùa xuân năm 1521, duy nhất một linh mục lập gia đình, và đã được Luther tán dương, mặc dù ông biết, nếu linh mục mà làm như thế là trái với tình yêu dân tộc.  Trong khi Luther sống ẩn dật, các cuộc cải cách vẫn tiếp diễn.  Nhiều thầy tu bắt đầu rời bỏ nhà Dòng và hồi tục.  Tháng giêng năm 1522, ban lãnh đạo Dòng ẩn tu Augustin tại Weimar ban lệnh cho tất cả các tu sĩ được phép rời bỏ Dòng, sau khi tỉnh Dòng của họ giải tán và nhà Dòng đóng cửa.

                 Ngày 27 tháng 6 năm 1525 Luther kết hôn với Katharina von Bora, một nữ tu đã cùng nhóm 11 nữ tu khác đào thoát khỏi tu viện tại Nimbschen, miền nam Leipzig.  Luther đã giúp họ bằng cách tìm cho mỗi nàng một tấm chồng. Cặp vợ chồng Luther - Katharina sinh được 6 người con. 

     

Chia Sẻ Với Dân Do Thái và Thổ Nhĩ Kỳ.

Mặc dù ai cũng biết, Luther có ảnh hưởng sâu rộng đối với nền văn hóa âu châu, và tỏ ra rất khoan từ, thế mà người ta thường thấy, tại một số tiết mục, Luther lại hoàn toàn khắt khe, gần như qúa khích, khi Luther tán dương các nước đã thi hành lệnh trục xuất những người Do Thái ra khỏi lãnh thổ của họ.

Đối với dân Thổ Nhĩ Kỳ, ông viết rằng: họ là những kẻ phục vụ cho ma qủi, và chắc chắn bị giam giữ trong lửa thiêu đốt đời đời.  Ông còn đi xa hơn nữa khi nói, người ta sẽ không cảm thấy áy náy, khi một người Thổ bị giết chết tại trận chiến, bởi vì người Thổ chỉ là kẻ thù của Thiên Chúa, nên dĩ nhiên sẽ bị giam cầm khốn khổ bất tận trong hỏa ngục.

Khi viết về dân Do Thái và Thổ Nhĩ Kỳ, lời của Luther có vẻ thiếu hòa nhã, với những dòng chữ vô cùng tàn nhẫn, chứng tỏ các suy tư của ông hoàn toàn không phù hợp với quan niệm về tình yêu, ân sủng và bình an, mà ông đã từng đề cao trong một số các sách do ông viết và phát hành.

 

Sức tàn của Luthêran dành để hoàn tất cuốn sách viết về sự hòa giải giữa Thiên Chúa và con người, trước khi ông nhắm mắt lìa đời tại tỉnh nhà, Eisleben, vào năm 1546.

Các Tuyệt Tác Phẩm.

Luther viết nhiều và được kể là một trước tác gia tài ba; do đó, khó có thể chuẩn định rõ, những tác phẩm nào là chính yếu.  Ba cuốn sách sau đây được tạm coi là quan quan trọng nhất:

     Nói về sự tự do của người theo Kitô giáo - năm 1520   

     Nói về các việc làm tốt lành - năm 1520

     Cuốn giáo lý nhỏ -  năm 1529