MÙA CHAY
Nội
dung các bài đọc trong Mùa Chay
và
Mùa Phục Sinh không thay đổi.
chúng
tôi mời đọc giả tái theo dõi các bài chia sẻ
đã
đăng trên www.lorenttrankim.blogspot.com vào
các
năm trước để kết hợp với Chúa
và
suy niệm cách sâu xa các mầu nhiệm nòng cốt liên hệ.
Qúi
đọc giả cũng sẽ tìm thấy các bài viết bổ sung.
Ăn
Chay - Cầu Nguyện - Bố Thí
 |
Mùa Chay là thời gian Giáo Hội
hoàn vũ
tiến vào cuộc sống ẩn dật
trong sáu tuần lễ.
Mùa Chay là thời điểm giúp
chúng ta chuẩn bị
bầy tỏ niềm tin căn bản vào sự
kiện Đức Giêsu phục sinh.
Các tiêu điểm sau đây đan kết với nhau thành
nền tảng cho cuộc hành trình Mùa Chay
chuyển tới cốt cánh là Lễ Phục
Sinh:
Mầu nhiệm Đức Giêsu chịu chết và sống lại. Mầu nhiệm này liên quan tới nền móng của
những tín hữu chuẩn bị đón nhận Bí Tích Rửa tội. Mầu nhiệm này nhắc các tín hữu đã chịu phép Rửa
tội, dò xét lại cuộc sống của mình, để thống hối, chuẩn bị làm mới lại lời thề
ước lúc chịu phép Rửa tội, vào Chúa Nhật Phục Sinh.
Trong tiếng Anh, từ
ngữ ’’lencten’’ (mùa chay), có nguồn
gốc từ thời Anglo Saxon, khoảng từ năm 450 đến 1150, nghĩa là Mùa Xuân, ’’lenctentid’’, dùng để mô tả ngày dần
dần đã bắt đầu dài và sáng hơn, sau những ngày mùa đông tăm tối.
Vào thế kỷ thứ hai,
Giáo Hội chuẩn bị mừng ’’paschale’’
(Lễ Phục Sinh)
bằng hai ngày chay.
Đến thế kỷ thứ ba, mùa chay kéo dài trong suốt Tuần
Thánh (từ Chúa Nhật Lễ Lá đến hết Thứ Năm).
Từ thế kỷ thứ bốn và cho đến nay, mùa chay, tức là
thời gian chuấn bị đón mừng Lễ Phục Sinh, kéo dài tới Lễ Vọng (đêm Thứ Bảy) -
gồm sáu tuần lễ.
Lễ Tro là khởi đầu Mùa Chay. Người tín hữu đón nhận dấu thập giá bằng tro, từ các cành và lá cây đã xử dụng vào dịp
Lễ Lá năm trước, và đốt cháy, ghi lên trán hoặc trên đầu , chứng tỏ họ tự
nguyện bước vào mùa sám hối, với tấm lòng rộng mở và tâm hồn đau đớn, về tội
lỗi mình đã phạm, và quyết tâm chừa cải.
Vẽ thập giá trên trán là một dấu chỉ đã có căn rễ từ lâu đời. Thực vậy, trong phụng vụ Do Thái, đã nhắc con
người nhớ mình xuất phát từ bụi đất và đã từng ’’khoác áo vải thô và ngồi trên tro’’ (Giôna 3,5-9), và ’’kêu van than khóc’’ ( theo Giêrêmia
6,26; 25,34).
Điều đáng lưu ý là, vào thế kỷ thứ ba, Giáo Hội đã
dùng lễ tro như một phương tiện để tạm thời khai trừ hoặc trục xuất những kẻ
mắc tội trống ra khỏi cộng đoàn! Tuy
nhiên, Lễ Tro chỉ mới được đưa vào phụng vụ kể từ thế kỷ thứ bảy. Thời bấy giờ,
tội nhận chính thức được dẫn đến cho vị giám mục. Sau khi lấy tro vẽ lên tay mình xong, thì tội
nhân chính thức bị khai trừ khỏi cộng đoàn, giống như Ađam và Eva bị trục xuất
ra khỏi Vườn Địa Đàng, để họ nhận thức rõ và nhớ rằng: ’’Ngươi là bụi đất, và sẽ trở về với bụi đất’’ (Sách Sáng Thế
3,19).
Những linh hồn khốn khổ này phải sống tách biệt gia
đình và giáo xứ trong suốt bốn mươi ngày Mùa Chay. Cụm từ ’’thời
gian bốn mươi ngày’’ xuất hiện từ giai thoại ấy. Họ phải khoác áo vải thô và ngồi trên tro,
nhất là buộc phải làm việc đền tội, chẳng hạn như kiêng thịt, bớt tắm rửa, cắt
tóc, và không được giao hợp hôn nhân, cũng như không được thương thảo công việc
buôn bán!! Họ không được hưởng ân xá cho
đến ngày Thứ Năm Tuần Thánh.
Mãi đến thời Trung
Cố, khi các tín hữu đã trưởng thành được chịu Bí Tích Rửa tội, thì việc trục
xuất mới hoán bỏ. Đến những năm sau này,
lời Kinh Thánh do Maccô ghi chép mới được Giáo Hội chính thức áp dụng trong phụng
vụ Lễ Tro: ’’Anh em hãy sám hối và tin
vào Tin Mừng’’ (Máccô 1,15).
Lịch sử Mùa Chay giúp mọi người hiểu rõ ý nghĩa, tại
sao chúng ta phải làm việc ăn năn, sám hối, đồng thời cảm thấy đau buồn về tội
lỗi mình đã phạm. Mùa Chay là thời gian
cần loại bỏ một số điều, từ khước chính mình, và tự hành xác, để chuẩn bị mừng
kính Chúa Giêsu Phục Sinh. Đó cũng là lý
do tại sao trong các nghi thức phụng vụ, lại bỏ câu xướng-ca vui mừng ’’Alleluia’’ trước Phúc Âm, giáo sĩ chọn mầu tím buồn đau làm
trang phục trong các lễ nghi phụng vụ, và gian cung thánh cũng như bàn thờ
không trang hoàng hoa lá mầu mè, nến đền rực rỡ; tượng và thánh giá phải phủ
đậy cũng bằng khăn mầu tím, biểu lộ một dấu chỉ buồn đau, than khóc.
Một câu hỏi quen thuộc liên hệ tới Mùa Chay là: ’’Bạn muốn
loại bỏ gì trong Mùa Chay?’’ Một vài
câu trả lời thông thường như sau: ’’Tôi quyết tâm bớt xem TV’’, hoặc ’’Tôi đang cố gắng ép mình, không hút thuốc,
không ăn sôcôla trong suốt Mùa Chay’’, hay ’’Năm nay, sau mỗi bữa ăn, tôi không tráng miệng bằng bánh ngọt nữa’’. Thay
vì thực hiện những điều đề nghị nêu trên, mỗi người trong chúng ta, trong suốt
Mùa Chay, có thể, ùy nghi làm những việc khác, tạo lợi ích thiêng liêng cho
chính mình và tha nhân, như thăm viếng bệnh nhân, tù nhân, những gia đình hoặc
cá nhân đơn neo… Và những điểm then chốt khác sau đây:
Cầu
Nguyện.
Thời gian là địch thù của cầu
nguyện. Hoặc, một cách chính xác hơn, có
thể nói ’’thiếu cạn thời gian là địch thù
của cầu nguyện’’. Một số người nghĩ
rằng, cầu nguyện cách hoàn hảo, cần phải có nhiều thì giờ. Nhiều người khác lại cho rằng, cầu nguyện là
vấn đề cả đời, do đó không cần đặt thêm thành thời gian đặc biệt nữa! Thực tế, thời gian rất qúi, và không dễ tìm
kiếm được thì giờ, nhưng việc mỗi ngày dành ra 10 hoặc 15 phút để cầu nguyện,
nhất là trong Mùa Chay, là điều rất đáng cố gắng. Đóng sập cửa lại vào đúng lúc cuộc sống đang
bận rộn, và dùng thời gian thinh lặng trước nhan thánh Chúa, để rà soát đời
sống của mình là một quyết định khôn ngoan, cần có, nơi mỗi người trong chúng
ta. Dùng thì giờ để gần gũi Chúa là một
điều vô cùng qúi báu, và từ đó chúng ta sẽ được tràn ngập ân sủng.
Ăn
Chay
Ăn chay có một lịch sử kéo dài
trong Giáo Hội. Những lợi ích hiển nhiên
có thể ghi nhận được là, ăn chay để chuẩn bị cho một đại tiệc, ăn chay để gia
tăng sự tự kỷ, ăn chay giúp cá nhân dễ dàng trong cầu nguyện và tin tưởng ở nơi
Chúa.
Từ thế kỷ thứ bốn đến thế kỷ thứ tám, Giáo Hội
khuyên, trong sutố Mùa Chay, mỗi người chỉ nên ăn mỗi ngày một bữa, thường là
vào buổi chiều tối. Thịt, cá ngon, rượu, và vài ba loại thực phẩm khác như
trứng và bơ sữa, đều bị nghiêm cấm. Đến thời Trung Cổ, thì cá và bơ sữa được
khuyến khích. Lịch sử ghi chép rằng,
việc ăn chay trong Mùa Chay được kể là rất nghiêm ngặt, mãi đến năm 1966; nhưng
Đức Thánh Cha Phaolô VI ban hành lệnh ăn chay chỉ còn hai ngày: Lễ Tro và Thứ
Sáu Tuần Thánh. Các ngày khác là do
quyết định của từng cá nhân tự nguyện ăn chay.
Điều tuyệt vời trong việc ăn chay, đặc biệt là ăn chay chuẩn bị dự một
bữa tiệc lớn, chắc chắn chúng ta sẽ thưởng thức một bữa ăn ngon miệng hơn. Cũng vậy, khi Mùa Chay đã qua, chúng ta cảm
thấy vui mừng, hoan lạc cử hành Lễ Phục Sinh.
Làm
Việc Thiện (Bố Thí)
Thành phần dân chúng cư ngụ
tại bán cầu phía bắc thường có của ăn của để, nếu không nói là qúa dư thừa, trong
khi anh chị em chúng ta, những người đang sống ở bán cầu phía nam, thì thật sự
thiếu thốn.
Người nghèo lúc nào cũng ở gần chúng ta, vì thế
chúng ta nên tận tâm tận lực bớt xén một chút, để giúp đỡ họ. Chúng ta muốn cho họ bao nhiêu là tùy lòng
quảng đại của mình. Nhiều cơ quan, tổ
chức từ thiện sẵn sàng tiếp nhận tặng vật hoặc hiện kim từ nơi chúng ta, đại để
như cơ quan bác ái công giáo Caritas tại mỗi địa phương. Hằng năm, cứ tới Mùa Chay, các hội từ thiện
đua nhau gửi thư tới từng cá nhân trong giáo xứ, kêu gọi tài trợ. Chúng ta tha
hồ chọn lựa để giúp đỡ. Chúng ta có thể
tìm hiểu để biết rằng, Chúa yêu mến những kẻ cho (ban phát) với thái độ vui vẻ,
hoan lạc.
Sống
Giản Dị
Sống giản dị để tâm hồn có nơi
để Đức Kitô hiển trị, nhờ thế chúng ta sẽ trở thành những người có thể hiểu rõ
nhu cầu khẩn thiết của kẻ đói khổ nhất trần gian này hơn, và cũng từ đó, chúng
ta không xử dụng cách lãng phí các tài nguyên từ hành tinh dễ vỡ của mình, vào
các sự việc bất lợi. Cần nhận thức rằng,
những gì chúng ta đang có, đều đến từ Đấng Tạo Hóa tốt lành, vì thế chúng ta
phải nên như những viên quản lý khôn ngoan, biết đem lợi ích đến cho chính mình
và đồng loại, cũng như hành tinh mà chúng ta đang ẩn trú. Chúng ta được Chúa mời gọi tới để cùng sinh
tồn với người nghèo – vì họ cũng là anh chị em của chúng ta. Trong Tông Thư Populorum progressio, Đức Giáo Hoàng Phaolô VI viết: ’’Thiên
Chúa muốn con người và nhân loại cai quản trái đất và xử dụng tất cả mọi thứ ở
trên đó’’. Ở vào những thế kỷ đầu, thánh Ambrôsiô đã từng nói: ’’Những
tặng vật bạn ban phát cho người nghèo, không phải là của bạn, mà là bạn trả các
thứ đó lại cho họ’’…, thật trùng hợp ý nghĩa câu, người đời vẫn thường nói: ’’ở đời muôn sự là của chung!’’ Chúng ta nên xét lại cách ăn nết ở của
mình, xem có thể thay đổi hoặc giản dị hóa cuộc sống được không?
Bí
Tích Hòa Giải
Nếu trong đầu óc tự nhiên xuất
hiện ý tưởng: ’’Tôi phải đi xưng tội’’ , thì chúng ta nên thực hiện ngay, vì đó
chính là lời nhắn bảo của Chúa Thánh Thần.
Chúa Thánh Thần thường khuyên răn chúng ta đón nhận Bí Tích Hòa Giải,
bởi vì qua ân sủng Bí Tích Hòa Giải, chúng ta thực sự tiếp cận sự hiện diện
sống động và ơn tha thứ của Đức Kitô.
Giả như đã từ lâu chúng ta không xưng tội, cũng không sao, miễn là chúng
ta cảm nhận được Thiên Chúa hằng yêu thương và muốn đem lại bình an, hạnh phúc
và hoan lạc của Người đến cho chúng ta, nhất là Người muốn chúng ta biết rõ
lòng thương xót và ơn tha thứ. Nên ra đi
và đón nhận, trong niềm tin, nhờ đó chúng ta sẽ am hiểu và vui vẻ đón nhận dầu
thơm thần diệu chữa lành bệnh tật là Đức Giêsu Kitô.
Đọc
Sách Loại Tâm Linh
Sách Thánh hay Kinh Thánh là
Lời Chúa. Nếu muốn biết Chúa nghĩ gì,
chúng ta nên đọc Kinh Thánh. Một trong
các việc làm hữu ích nhất trong Mùa Chay là đọc và suy niệm Cuộc Thương Khócủa Đức Giêsu, từ phân
đoạn 18 đến 21, do thánh sử tông đồ Gioan trình thuật. Nếu mỗi tuần, đọc một lần, chúng ta sẽ cảm
thấy dễ tiến lại gần với Chúa hơn.
Mỗi khi đọc Kinh
Thánh, chúng ta nên cầu xin Chúa
Thánh Thần dậy dỗ và hướng dẫn chúng ta hiểu rõ thêm, tại sao Đức Giêsu phải
chết? Hơn nữa, tại sao chúng ta không
đọc Sách Isaia, phân đoạn 53, hoặc Thánh Vịnh 22, hay Sách Sáng Thế, chương 1
đến 3, để nhận thức sâu xa việc Đức Giêsu chịu đóng đinh, chết trên thập giá và
sống lại.
Đọc Kinh Thánh với
các cấu thành như trên, không mất nhiều thời gian. Đó cũng là cách cầu nguyện, mỗi ngày bỏ ra 10
tới 15 phút là đủ, hầu làm cho cuộc sống của chúng ta có thể thay đổi. Tiếp tục như thế, đến khi bước vào Tam Nhật
Vượt Qua (Triduum Paschale), chúng ta
sẽ có được sự hiểu biết tường tận Cuộc Thương Khó, và hân hoan đón mừng Chúa
Nhật Phục Sinh, với một sự thẩm định mới tương đối chính xác, tại sao Đức Giêsu
phải chịu chết.
Đọc
Và Suy Niệm - (Lectio Divina)
Thánh Isidore, giám mục và tiến sĩ Hội Thánh nói: ’’Nhờ cầu nguyện, chúng ta trở nên thanh
sạch, và nhờ đọc sách, chúng ta được hướng dẫn.
Nếu muốn luôn luôn ở bên Chúa, chúng ta phải thường xuyên cầu nguyện,
cũng như đọc sách, bởi vì, khi cầu nguyện, chúng ta nói với Chúa, và khi đọc
sách, chúng ta nghe Chúa nói với chúng ta.
Mọi tiến trình thuộc lãnh vực tâm linh đều phát xuất từ việc đọc và suy
niệm, bởi vì, khi đọc, chúng ta học hiểu những điều mình chưa thấm nhuần, và
trong suy niệm, chúng ta ghi lòng tạc dạ các điều đã học hỏi’’.
Thánh Isidore, sinh vào khoảng năm 566 sau Công
Nguyên; và những gì là sự thật trong thời gian của ngài, thì cũng là chân lý
đối với thời đại chúng ta - muốn trưởng thành trong đức tin Kitô giáo, chúng ta
phải dành thì giờ để đọc. Nhưng vấn đề
đặt ra là chúng ta phải đọc loại sách nào?
Một số sách thuộc lãnh vực tâm linh rất cổ điển, khuyến khích mọi thế hệ
đọc và chiêm niệm, gồm có: Tự Thú của thánh Augustin, Tự Thú của thánh
Patrick, Tự Thuật Tiểu Sử của Thánh Têrêsa thành Lisieux, Tự Thuật Tiểu Sử của
Thánh Ignatiô thành Loyola, Linh Thao Hình Dung sự Hiện Diện của Thiên Chúa do
Tu Sĩ Larence trải nghiệm và biên soạn.
Thăm
Viếng hoặc Trợ Giúp Tù Nhân
Tại sao chúng ta không nghĩ
tới việc trợ tù nhân trong Mùa Chay? Nếu có thể nên tìm cách thăm viếng tù
nhân, hoặc tài trợ các tổ chức phân phát Sách Kinh Thánh hay các tác phẩm tâm
linh (định kỳ hoặc tuần báo) cho tù nhân khắp hoàn cầu, hoặc tại quốc gia chúng
ta đang trú ngụ. Những tài liệu đó giúp
các tù nhân hiện bị giam giữ sau bốn bức tường quạnh hiu có dịp tìm về con
đường của Chúa.
Cầu
Nguyện và Trợ Giúp Các Phái Bộ Truyền Giáo
Ngoài ra, chúng ta còn thêm
một việc làm quan trọng, cần nghĩ tới, là cầu nguyện cho những người Kitô hữu
đang hoạt động trong các tổ chức dậy giáo lý, truyền giáo, tại Đệ Tam Thế Giới (các nước đang phát triển), bằng cách
cầu nguyện, tài trợ và cung cấp sách, báo, văn phẩm tâm linh cho họ, để anh chị
em chúng ta có đầy đủ phương tiện hoàn tất sứ vụ được trao phó.
Vui
Tươi và Loan Truyền Hạnh Phúc
Đời sống người Kitô là tràn
đầy vui tươi và hạnh phúc. Viết cho các
tín hữu Galáta, cách nay hàng nhiều thế kỷ trước, thánh Phaolô hỏi: ’’Vậy
hạnh phúc của anh em lúc đó, bây giờ đâu rồi?’’ (Galát 4,15). Vui tươi, hạnh phúc dễ đánh mất, nhưng cũng
dễ thu gặt được. Nếu chúng ta vui tươi,
hạnh phúc, thì chúng ta có thể mang niềm vui đến cho những người chung quanh. Nhưng chúng ta cần có niềm vui như thế
nào? Trong mọi sự!
Chúng ta có thể khám phá được lý do tại sao chúng ta
cần niềm vui và hạnh phúc, khi đọc chương 1, thư gửi tín hữu Êphêsô, và chương
8, thư gửi tín hữu Rôma, của thánh Phaolô. Trong Đức Giêsu, chúng ta đã lãnh
nhận muôn vàn hồng ân, bởi vì chúng ta là con cái Cha Trên Trời; số phận của
chúng ta là được hưởng sự sống đời đời; đồng thời đón nhận phúc lộc từ Chúa
Thánh Thần. Không còn gì cao qúi hơn! Vì vậy, trong Mùa Chay, chúng ta hãy thật sự
vui tươi để loan tỏa hạnh phúc đến cho mọi người.
